Στη φαινομενολογία συνάντησα τον όρο ''ανοιχτά ενδεχόμενα'' και πιάστηκα από αυτόν προσθέτοντάς του άλλη μια λέξη: τα πάντα ανοιχτά ενδεχόμενα. Η φιλοσοφία γεννήθηκε και γεννιέται μέσα από τέτοιους όρους, από έννοιες που πηγαινοέρχονται, ενώ φαινομενικά μοιάζουν αντίθετες. Εξηγώ: ανοιχτό και κλειστό, μικρόκοσμος και μακρόκοσμος, σώμα και πνεύμα ή ακόμη καλύτερα αισθήσεις και σκέψη. Κανένα δεν υπάρχει ανεξάρτητο από το άλλο. Ταλάντευση.
Αφορμή για το πιο πάνω στάθηκε η σημερινή μέρα στον μικρό κόσμο του filiopi's stories στο 52 της Θέμιδος στη Λεμεσό. Η μέρα ξεκίνησε με τις εφτά - ή επτά - αποχρώσεις του μωβ και πώς αυτές δεν είναι αρκετές για να βρεθεί το κατάλληλο αξεσουάρ. Στη συνέχεια υπήρξε ένα βάλε κολιέ με αλυσίδα, βγάλε κολιέ με μαργαριτάρια, βάλε κολιέ με μία πέτρα, βγάλε κολιέ όλο πέτρες, βάλε κολιέ με φυλαχτό, βγάλε κολιέ με σχοινί, κολιέ κοντό, κολιέ μακρύ, κολιέ μακρύτερο, κολιέ με μαύρες πέτρες που θα ήταν καλύτερο αν ήταν πιο μικρές, κολιέ με άσπρες πέτρες που θα ήταν καλύτερο αν ήταν στο μέγεθος των μαύρων, κολιέ με σύρμα που θα το προτιμούσαμε με σχοινί, κολιέ με σχοινί αλλά πίσω δεν θα φαίνεται ωραίο επειδή έχει κόμπο, κολιέ με ξύλινες πέτρες που είναι ελαφριές, αλλά δεν έχουν την αξία του αιματίτη, κολιέ με χρυσό κωνσταντινάτο, που θα ήταν καλύτερα αν ήταν ασημένιο. Και μπορώ να συνεχίσω για ώρα, χωρίς να κάνω πλάκα ή να υπερβάλλω ούτε στο ελάχιστο. Αυτό συμβαίνει τουλάχιστον μια φορά τον μήνα, και στα δεκατρία χρόνια εμπειρίας μπορώ να σας πω πώς από το ''γειά σας'' έχει πέσει σύρμα. (Κάπου εδώ αντιλαμβάνομαι πως μπορεί με κάψει αυτό το blog, αλλά μείνετε για την συνέχεια. Ίσως να είναι καλύτερη, ίσως και όχι).
Αναρωτιέμαι πολλές φορές τι κάνει κάποιον τόσο αναποφάσιστο, στα δικά μου μάτια πάντα. Στην αρχή έλεγα πως φταίει πως δεν ξέρει τι θέλει και απλώς θέλει να περάσει την ώρα του. Μετά σκέφτηκα πως τους συγκρίνω όλους με μένα, που πάω είτε στοχευμένα - δηλαδή έχω κάνει από πριν την έρευνά μου, είδα τις επιλογές μου, πάω στο κατάστημα της επιλογής μου και σαν να τηλεκατευθύνομαι εντοπίζω τον στόχο, τον αρπάζω και πάω στο ταμείο - είτε βγαίνω βόλτα και χωρίς να ψάχνω κάτι συγκεκριμένο μπορεί να πιάσει το μάτι μου κάτι που του γυάλισε. Το παίρνω χωρίς πολλή σκέψη, ερωτήσεις και παζάρια. Η τρίτη μου σκέψη, η οποία κέρδισε σήμερα με διαφορά είναι η εξής:
όταν έχουμε μια πολύ συγκεκριμένη εικόνα στο μυαλό μας ή όταν νομίζουμε πως αυτό που ψάχνουμε υπάρχει δεν μας κάνει τίποτα άλλο.
Στις περιπτώσεις των σχέσεων - ερωτικών, φιλικών - ταιριάζει γάντι. Οι συμβιβασμοί σε αυτές τις περιπτώσεις μόνο προβλήματα δημιουργούν σε βάθος χρόνου. Όταν ψάχνεις το τέλειο φόρεμα, το τέλειο σπίτι, το τέλειο κολιέ κ.ο.κ. δυσκολεύουν τα πράγματα. Έχεις φτιάξει την εικόνα, ή έχεις δει κάπου κάτι και θες αυτό το ίδιο και απαράλλαχτο. Πάλι ταιριάζει γάντι στις περιπτώσεις των σχέσεων. Πόσο μακριά βρίσκεται όμως η αλήθεια από την επιθυμία μας για αυτό το πολύ συγκεκριμένο κάτι;
Έχουμε το ανικανοποίητο; Ναι, κάποιοι από εμάς σε αυτόν τον πλανήτη το έχουν. Από αυτούς κάποιοι το δηλώνουν, κάποιοι σε αφήνουν να το καταλάβεις μόνος σου. Στα δύο περιστατικά που ανέφερα πιο πάνω η πρώτη αντίδραση είναι πάντα ο εκνευρισμός. Σχεδόν απελπίζομαι. Κι ενώ όπως είπα κάνω αυτήν τη δουλειά δεκατρία χρόνια ακόμα δεν έχω συνηθίσει τέτοιου είδους καταστάσεις. Μερικές φορές η απάντησή μου είναι η εξής: αν εσύ βλέπεις 14 διαφορετικά κολιέ με μαύρες πέτρες, εγώ είδα τουλάχιστον 50 διαφορετικές μαύρες πέτρες για να καταλήξω σε αυτές, αν υπολογίσεις πως θα μπορούσα να πάω και στους 7 προμηθευτές που ξέρω (μην μετρήσεις τον ali, γιατί τον αποφεύγω), οι οποίοι μπορούν να μου δώσουν ο καθένας τους όντως από 50+ επιλογές δε θα τελειώσουμε ποτέ. Γιατί; Γιατί έχεις ήδη έρθει με μια συγκεκριμένη εικόνα στο μυαλό σου, γιατί ακόμα και αν είχα 350 κολιέ με μαύρες πέτρς υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να μην ήταν αυτό που είχες στο μυαλό σου. Γιατί ο καθένας μας - φυσικά πιάνει και μένα η μπάλα - έχει μια εικόνα για το πώς θέλει το κολιέ του, τον καφέ του, το σπίτι του, πώς θέλει τέλος πάντων να ζήσει τη ζωή του. Ή ίσως νομίζουμε πως ξέρουμε, αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία.
Υπάρχουν αμέτρητα, ανυπολόγιστα ανοιχτά ενδεχόμενα για κάθε μια από τις επιλογές μας. Είμαστε σε θέση να τα δούμε ή θεωρούμε πως υπάρχει το ιδανικό χρυσό σκουλαρίκι που κάθεται στο αυτί, χωρίς να μας πονάει, χωρίς να είναι βαρύ, αλλά να μην χαλάει, και να έχει καρφάκι αν το θέλει η Χ αλλά κλιπ αν το θέλει η Ψ, να μην φαίνεται ψεύτικο, αλλά να μην είναι και πανάκριβο, να είναι μοναδικό αλλά είναι και στη μόδα. Θα γίνω προβλέψιμη και θα αναρωτηθώ και σε αυτό το κείμενο αν γίνομαι όντως ξεκάθαρη ή αν ακούγομαι σνομπ. Αυτή η αντίληψη, για παράδειγμα, που έχω για τον εαυτό (του σνομπισμού ντε) μού είναι τόσο παγιωμένη που δεν αφήνω χαραμάδα, ώστε να μπορέσει να εισχωρήσει κανένα ενδεχόμενο.
Εξηγούμαι: όταν αναζητάμε κάτι, κάτι πολύ συγκεκριμένο είναι εξαιρετικά ώριμη κίνηση από μέρους μας. Είναι πολύ σημαντικό να ξέρουμε τι ψάχνουμε. Προσωπικά το πάω ανάποδα. Δηλαδή ξέρω τι δεν θέλω, ξέρω με τι δε θέλω να συμβιβαστώ, τι δεν με ενδιαφέρει, τι εν τέλει δε θα ήθελα να διαλέξω αν είχα όντως την επιλογή, ακόμα και αν μου το χάριζαν. Και για να μη φανώ σνομπ στα σίγουρα, δεν το αναφέρω αυτό ως το ιδανικό σενάριο ή ως τη σωστή φόρμουλα, ή ως κάποια ειδικός επί του θέματος. Απλώς αυτή η δια της ατόπου απαγωγής επιλογή αφήνει κάθε άλλο ενδεχόμενο ανοιχτό. Έχω μιαν εικόνα, για παράδειγμα του ιδανικού δερμάτινου σακακιού από την ανάποδη: δε θέλω να είναι μαύρο, από λεπτή δερματίνη και δε θέλω να το πάρω από το γνωστό eshop με 15ευρώ. Δεν ξέρω όμως αν θέλω να είναι στο ύψος του αφαλού, ή πιο μακρύ, με γούνα εσωτερικά ή όχι. Πάλι, αυτό που προσπαθώ να πω, είναι πως αφήνω ένας μέρος του εαυτού μου ελεύθερο. Οι ρυθμοί της ζωής μας τσακίζουν ψυχικά καθημερινά, είτε το αναγνωρίζουμε είτε όχι. Φοβερό θα ήταν αν για τα μικρά, όμορφα, αλλά ας είμαστε ειλικρινής, ασήμαντα και φθαρτά πράγαμτα δεν είμαστε τόσο απόλυτοι. Πόσο σημαντικό είναι το μήκος ενός σακακιού ή η απόχρωση του μπλε, αν ήδη στις δώδεκα επιλογές δεν βρέθηκε η κατάλληλη. Μήπως εμείς οι ίδιοι παγιδεύουμε τους εαυτούς μας σε προσδοκίες, μικρές ή μεγάλες;
Καταλήγω κάπου; Βγάζει νόημα όλο αυτό το, σχεδόν, λογύδριο;
Ναι, είναι σημαντικό να ξέρουμε τι ψάχνουμε και τι δε θα θέλαμε με τίποτα.
Ναι, όλο αυτό φαίνεται λίγο επιθετικό προς όσ@ με στηρίζουν, όμως οι σκέψεις είναι για να εκφράζονται - όπου αυτό είναι δυνατόν. Μάλιστα, πριν μια βδομάδα είχα ένα αντίστοιχο περιστατικό με αυτό των κολιέ με άτομο που γνωρίζω χρόνια και έχουμε κάνει κατά καιρούς σπουδαίες συζητήσεις. Σκεφτόμουνα για μέρες πως πρέπει να της στείλω μήνυμα και να ζητήσω συγγνώμη, γιατί μίλησα απόταμα μετά τις δεκαοχτώ - ή δεκαοκτώ - αλλαγές που ρώτησε αν μπορούσαν να γίνουν σε όλα κολιέ που δοκίμασε. Δεν το έκανα γιατί ως γνωστόν είμαι τσακωμένη με το τηλέφωνό μου (βλ. το μαγαζί δεν έχει τηλέφωνο επικοινωνίας και όποιος ζητήσει να μιλήσει μαζί μου τηλεφωνικώς λέω πως δεν γίνεται). Σκεφτόμουνα μήπως η δυσκολία ήταν στο να ζητήσω συγγνώμη, αλλά κατέληξα πως αυτό που με δυσκόλευε ήταν η ίδια η πράξη της επικοινωνίας, δηλαδή πως όλο αυτό δε θα τέλειωνε σε ένα μήνυμα (μιλάω πολύ και όπως όλοι βλέπουμε γράφω ακόμα περισστόερο). Επίσης, ξέροντας το άτομο στην άλλη πλευρά μπορεί να το έφερνα στην αντίθετη από την επιθυμητή θέση, δηλαδή να μου ζητήσει εκείνο συγγνώμη. Κάπως έτσι έγραψα άλλες εκατό λέξεις εκθέτοντας τον, κατά τ' άλλα, εσωστρεφή εαυτό μου.
Επιστρέφω στο νόημα το οποίο ακόμα αναζητείται. Σημασία δεν έχει μόνο να βρούμε ακριβώς αυτό που ψάχνουμε, αλλά να μην πάψουμε να κοιτάμε γύρω μας. Αν κάτι δεν μας κάνει κλικ το σκαρτάρουμε. Τι θα γίνει όμως αν είμαστε απολύτως απόλυτοι, πού θα καταλήξει όλο αυτό; Στο να απορρίπτουμε και μόνον να απορρίπτουμε. Ας αφήσουμε τα ενδεχόμενά μας ανοιχτά - εξαιρείται το τίντερ. Ας συνεχίσουμε να ψάχνουμε αυτό το κόκκινο που δεν είναι κανένα από εκείνα τα εφτά/επτά, αλλά ας προβληματιστούμε αν δεν μας κάνουν ούτε τα άλλα δεκαπέντε που θα βρούμε καθώς ψάχνουμε το τέλειο. Τότε ίσως το πρόβλημα να εντοπίζεται αλλού. Εδώ ταιριάζει γάντι το "τα λέω σε σένα, για να τα ακούω και ΄γω."
Ανοίγω τα σχόλια και σας αφήνω.
υγ.: Θυμήθηκα ένα φοβερό μήνυμα πριν χρόνια όταν έστειλαν για να αλλάξουν ένα παπούτσι. Ο λόγος που έδωσαν ήταν πως δεν ήταν το χρώμα που περίμεναν. Το παπούτσι ήταν χρώματος μαύρου. Δεν είχα ακόμα το eshop, έτσι έστειλα 3-4 φωτογραφίες, αλλά πόσο λάθος να πάει ειδικά αν στην περιγραφή του χρώματος γράφει ''μαύρο''. Πόσες αποχρώσεις έχει το μαύρο; Σε έναν καλύτερο κόσμο το θάρρος της γνώμης κερδίζει έδαφος.